Daha tecrübeli akranlarından öğrenme şansı olan hayvanlar, tehlikle ânında daha iyi iletişim kurmaya başlar. Daha önce ebeveynin çağrısına bireysel olarak yanıt verirken artık birbirleriyle haberleşirler. Arkadaşlar yapılmaması gerekenler konusunda da değerli birer örnek olabilir elbette. Arkadaşlarının başına kötü şeyler geldiğini gören bir balık, kuş ya da memeli derslerin en büyüğünü alır.
Harvard'a 2021 yılı için başvuruları kabul edilmiş bir grup öğrenci 2017 Nisanında bir e-posta aldı. Harvard Başvuru Bürosu bu öğrencilerin bir Facebook mesajlaşma sitesinde "bazıları azınlık gruplarını hedef alan pornografik memler ve mesajlar" yazdığını saptamış ve en az on öğrencinin kabulü iptal edilmişti.
Bazıları, üniversitede öğrenim görmeye talip olan bu gençlerin duyarsız olmanın yanı sıra naif de olduğunu söyleyebilir. Ama bu başarılı lise öğrencileri internette hakaretamiz mesajlar yazmanın tehlikeli olabileceğini muhtemelen biliyorlardı. Buna rağmen yazmışlardı.
Bu kararları onları öldürmediyse de hayatlarını bir anda sonsuza dek değiştirmişti. Fakat bu olay sadece kendi bireysel hayatlarını etkilemekle kalmadı; üniversiteye başvuran diğer adaylara ve hikâyeyi duyan sosyal medya kullanıcısı ergenlere ibret oldu. En kötü ihtimalin gerçekleşmesini izlemek acı ama güçlü bir ders olabilir.
Ergen hayvanların akranlarından olumsuz örnekleri öğrenmesinin en çarpıcı ve genellikle trajik biçimi, grup üyelerinden birinin ölümüne şahit olmalarıdır. Ergenlerle çalışan uzman terapistlere göre, bir arkadaşın ya da sınıf arkadaşının ölümcül bir kazada hayatını kaybetmesinden hemen sonra ergenler daha dikkatli araba kullanmaya başlar. Böylesi bir kayıp yaşanmasını kimse istemez ama bir akranın zamansız ölümüne tanık olmak, hatta sadece haberini almak dahi, toy ergenlerin arabalarla ya da ateşle ilgili güvenli davranışları öğrenmesini, alkol ya da uyuşturucu kullanmadan önce bir kez daha düşünmesini sağlayabilir.
Sığırcıklarla ilgili bir çalışma, akranlarının bir baykuşla mücadelesini izlemenin, ergen sığırcıklara baykuşlardan sakınmayı öğrettiğini gösterdi. Ergen balıklar, ortada yırtıcı yokken akranlarının sadece korktuğunu gördüğünde bile tehlikelerin daha hızlı farkına varmaya başlamıştı. Başka duyular da öğrenmeye yardımcı olabilir. Yaralı balıkların parçalanmış derisinden ve pullarından Schrekstoff olarak adlandırılan bir koku molekülleri kombinasyonu sızar. Balıklar talihsiz akrana yeterince yakınsa onun korkusunu ve trajik sonunu gerçek anlamda koklayabilir. Kendilerini neyin öldürebileceğini diğer balıklardan öğrenirler.
Ebeveynler çocuklarının akran etkisi altında kalmasından haliyle endişe duyarlar. Akran baskısı bazen pişmanlık getirecek tehlikeli kararlar verilmesine yol açar. Fakat akranlar arasındaki sosyal öğrenme, ergenlere başak hiçbir şekilde öğrenemeyecekleri değerli dersler verir.
Ebeveynlerin çocuklarına bazı dersleri verememelerinin basit bir nedeni vardır: bunun için fazla yaşlı olmaları. Yaşlarından ve aklıselim sahibi olmalarından ötürü ebeveynlerin, çocuklarının tanık olup korkacakları ve bu yüzden de yapmamaya yemin edecekleri aptalca bir eylemde bulunma ihtimali çok düşüktür. Bu durum özellikle, ergenlik çağındaki çocukları, kendileri yetişkinliğe adım atarken var olmayan dijital dünyayı deneyimleyen günümüz ebeveynleri için geçerlidir. O nedenle akranlar arası öğrenme artık daha da önemlidir. Yapısı gereği riskten uzak durduğu için motoisklet kullanmaktan ya da sosyal medyada kafasına estiği gibi yazmaktan kaçınan vicdan sahibi ergenler için bile, yanlış davranışların gerçek sonuçlarına tanık olmak kendi bulundukları yolu teyit etmelerini ve güvende kalmalarını sağlayabilir.
Akran baskısı ergenlerin ve genç yetişkinlerin hayatını olumsuz etkileyen, ürkütücü bir durum olarak yansıtılır. Oysa hayvanlarda sosyal öğrenmeyi göz önüne alan farklı bir mercekten bakarak yeniden düşünüldüğünde akran baskısı bir endişe kaynağı olmaktan çıkıp evrensel bir davranışa, ergen hayvanlara güvende olmayı öğreten paha biçilmez bir stratejiye dönüşür.
- Barbara Natterson-Horowitz, Kathryn Bowers, Delişmenlik Çağı - Ergenlikten Erişkinliğe İnsanların ve Diğer Hayvanların Destansı Yolculuğu
